Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Trùng dương

TRÙNG DƯƠNG

"Mênh mông đôi cánh bay muôn dặm
Qua mấy trùng dương, vượt tuyết dày." (Tố Hữu)

Trùng dương xuất phát từ chữ Hán 重洋, trong tiếng Việt nghĩa là "Biển cả liên tiếp nhau." (Từ điển Viện Ngôn ngữ học).
Trùng nghĩa là "lại, nhiều lần, chồng chất", ví dụ như trùng điệp, trùng phùng (gặp lại). Chữ 重 còn có âm "trọng", nghĩa là nặng, trái với 輕 (khinh) là nhẹ.

Dương (洋) là biển, bộ Thủy 水. Ngày xưa chỉ trung tâm của biển, nay chỉ biển lớn trên mặt địa cầu. Bởi vì biển cả là vách ngăn tự nhiên giữa các quốc gia, nên về sau thường đi kèm nghĩa 'nước ngoài', ví như 'xuất dương' là đi ra nước ngoài, 'tây dương' là chỉ người Âu-Mỹ, mà 'dương cầm' là chỉ một nhạc cụ của người Tây.

Nhà thơ Cao Tự Thanh viết: "Bạch Đằng thung đảo thuỷ nê can, Trùng dương viễn đảo thuỳ truy ức." dịch là "Bạch Đằng cọc đổ nước trơ bùn, Khơi xa đảo thẳm ai còn nhắc."

Để diễn tả 'sóng trong lòng' của Ỷ Lan nguyên phi và hoàng thượng, Nguyệt Chu viết trong truyện ngắn Đêm kinh thành: "Im lặng. Trong lòng như trùng dương sóng vỗ nhưng không sao cất nổi lời. Bên khung cửa sổ, Ỷ Lan tựa đầu vào vai đức vua, đôi mắt nhìn xuyên qua màn đêm, về một vùng đồi dâu tít tắp..."


Còn nhà văn Đoàn Giỏi thì viết: "Tất cả chung quanh tôi như chìm vào trong ánh sáng đỏ của ngọn lửa cháy rừng rực. Chỉ còn nghe tiếng củi nổ lép bép, và xa lắm tiếng sóng trùng dương dào dạt xô bờ vọng qua những khu rừng rậm..."

Còn có chữ Trùng Dương (重陽) khác, chỉ tết Trùng Cửu (重九), theo phong tục của người Trung Hoa là vào ngày 9 tháng 9 theo Âm lịch hàng năm. Số 9 lặp lại hai lần nên gọi là trùng cửu, mà con số 9 được coi là số cực dương (trong kinh dịch 9 được sử dụng để chỉ các hào dương) nên gọi Trùng Dương là vì vậy. Chữ 'Dương' (陽) này là 'dương' trong 'âm dương', cũng là chỉ mặt trời. Còn vì sao có tết Trùng Cửu, xin hẹn một bài viết khác.

Biển cả dù xa cách nghìn trùng, nhưng lòng người thật ra có thể vượt mọi cơn sóng lớn. Chúc cho chúng ta luôn giữ được tâm tình “Viễn cách trùng dương, hương tình y cựu” - Cách xa muôn dặm, lòng quê như cũ, để đằng xa xa, bên kia biển lớn vẫn là bờ.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

--------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photo by Aaron Tuan (từ ảnh 2 đến 4) và ảnh minh họa sưu tầm từ internet