Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Cật vấn

CẬT VẤN

"Người sáng tác nào chẳng có lúc run rẩy cảm thấy tự mình không hiểu được mình. Nhưng ở đây, còn hơn là một bỡ ngỡ thông thường, nó là một cật vấn, một ám ảnh: Có lẽ sáng tác là một cái gì rất bí mật, người ta có thể tìm kiếm hoài mà vẫn không ra lời giải đáp."

Vương Trí Nhàn "Cây bút đời người"

Cật vấn là từ Hán Việt có gốc từ chữ 詰問

Cật (詰) là hỏi vặn, gạn hỏi, như “cùng cật” 窮詰 là vặn hỏi tới cùng, “diện cật” 面詰 là gạn hỏi tận mặt. Vấn (問) là hỏi, hỏi thăm, từ này quen dùng trong tiếng Việt như truy vấn, vấn đáp, học vấn…

Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên định nghĩa: Cật-vấn là “Hỏi vặn”. Cật vấn nghĩa là khi hỏi, phải hỏi đến cùng, không chịu chỉ dừng lại ở câu hỏi, mà phải đi ra được đến câu trả lời mới thôi.

Nguyễn Mộng Giác viết trong "Sông Côn mùa lũ": "Ông giáo chưa hết lo âu, hỏi dồn : Anh nói thế rồi họ còn cật vấn điều gì nữa thôi? Còn chứ."

Trong cuộc sống, ta không ưa bị cật vấn, điều này là hiển nhiên, nhưng nhiều khi ta lại say mê cảm giác cật vấn – dồn đối phương vào chân tường. Có những câu hỏi, thật ra không cần câu trả lời. Càng tìm đến câu trả lời, càng dễ dẫn đến câu trả lời mình không mong muốn. Giống như Cao Bá Quát từng hát rằng:

Thế sự thăng trầm quân mạc vấn,
Yên ba thâm xứ hữu ngư châu.

(Cuộc đời thăng trầm lên xuống, bạn đừng hỏi;
Chốn thâm sâu khói sóng, buông thuyền câu)

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

--------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photo by Bích Hồng và ảnh minh họa sưu tầm từ internet