Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Mai phi

MAI PHI

Thời Đường Huyền Tông (Đường Minh Hoàng), có một vị phi tần rất thích hoa mai, chỗ ở cũng trồng nhiều hoa mai, nên được vua đặt tên là Mai phi (梅妃). Mai phi không chỉ xinh đẹp, còn biểu diễn khúc múa Kinh hồng vũ mô phỏng theo chim hồng nhạn bay lượn. Mỗi khi mùa đông đến, hoa mai nở hoa, Mai phi ung dung vận một bộ đồ thanh khiết, thưởng hoa đàm thơ, ung dung tự tại, được xưng tụng là "Tranh họa cũng không thể họa lại được".

Vị Mai Phi này tên thật là Giang Thái Tần (江采蘋), người Phủ Điền, Phúc Kiến. Giang Thái Tần từ nhỏ đã thông minh hơn người, 9 tuổi đọc thông mấy phần trong Kinh thi, từng nói với cha rằng tuy là phận nữ nhi, nhưng theo đó làm chí. Phụ thân nàng là Giang Trọng Tốn liền lấy tên bài Thái tần trong phần Thiệu Nam (Kinh Thi) để đặt tên cho con mình.

Về sau, Đường Huyền Tông sủng ái Dương Quý Phi (Dương Ngọc Hoàn), Mai phi xung đột với Dương Quý phi mà bị thất sủng.

"Khi còn ở nhà, Mai phi đọc sự tích Trần A Kiều, Hoàng hậu của Hán Vũ Đế vì một bài "Trường Môn phú" của Tư Mã Tương Như mà phục sủng, bèn đưa 1000 lương hoàng kim hối lộ Cao Lực Sĩ, thỉnh người nào như Tư Mã Tương Như viết giùm bà một thiên phú đắc sủng. Nhưng họ Cao nịnh hót Dương Quý phi, cũng lại rất sợ thế lực họ Dương, nên từ chối và nói khéo không ai dám làm thay. Nghe đến vậy, Mai phi buồn bã, tự viết nên Lâu đông phú (樓東賦) để mong nhận lại sự thương xót của Huyền Tông."

"Gương ngọc bụi bám,
Hộp phượng hương phai.
Mái tóc mây thưa chải,
Tấm áo thêu biếng cài.
Khổ vắng vẻ nơi huệ các,
Riêng nhớ nhung chốn lan đài.
Tin hoa mai đang rơi rụng,
Nhìn Trường Môn nào thấy ai.

Hơn nữa:
Lòng hoa khơi hận,
Mắt liễu vương hờn.
Gió ấm man mác,
Chim xuân ran ran.
Trên lầu hoàng hôn chừ, nghe phượng thổi ngoảnh đầu lơ láo,
Bỗng mây chiều tối chừ, nhìn trăng sáng ngước mắt ngùi than.
Suối ấm không tới, nhớ buổi nhặt cỏ xanh hân hoan,
Trường môn đóng chặt, thương nỗi tin chim nhạn khó khăn.

Nhớ xưa:
Thái Dịch sóng gợn,
Nước sáng lập lờ.
Sênh ca yến tiệc,
Theo hầu đức vua.
Tâu khúc loan múa,
Lên thuyền rồng khua.
Tình vua quyến luyến,
Xoắn xuýt duyên tơ.
Thề non nước vững vàng muôn thuở,
Cùng nhật nguyệt sáng tỏ ngàn thu.

Cớ sao:
Ghét sắc đùng đùng,
Lòng ghen hung hung.
Cướp ta niềm ân sủng,
Bỏ ta nơi u cung.
Mong vui xưa khó được,
Những mơ tưởng lung tung.
Nhìn trăng chiều cùng hoa sớm,
Thẹn gió xuân thêm lạnh lùng.
Muốn Tương Như dâng phú,
Sợ đời kém tài hùng.
Nỗi buồn ngâm chưa dứt,
Đã vẳng tiếng chuông đồng.
Uổng than dài nhỏ lệ,
Lần bước trên lầu đông."

Lâu Đông Phú (bài phú lầu đông) | Giang Thái Tần

Chuyện về Mai Phi có thật hay không, ta không rõ. Trong chính sử không ghi chép về nàng, mà hậu thế chủ yếu đọc trong Mai phi truyện xuất hiện vào đời Tống. Có lẽ Giang Thái Tần không có thật, mà chỉ là một nét điểm tô vào câu chuyện truyền kỳ của Đường Minh Hoàng - Dương Quý phi. Dẫu sau bài thơ Lâu đông phú cũng được lưu truyền đến hậu thế, cũng khiến người đời nay thưởng thức mà bùi ngùi.

(Nguyên tác:

Lâu đông phú
Ngọc giám trần sinh,
Phượng liêm hương trân.
Lãn thiền mấn chi xảo sơ,
Bế lũ y chi khinh luyện.
Khổ tịch mịch ư thông cung,
Đãn chú tư hồ lan điện.
Tín tiêu mai chi tận lạc,
Cách Trường Môn nhi bất kiến.

Huống nãi:
Hoa tâm dương hận,
Liễu nhãn lộng sầu.
Noãn phong tập tập,
Xuân điểu thu thu.
Lâu thượng hoàng hôn hề, thính phượng xuy nhi hồi thủ,
Bích vân nhật mộ hề, đối tố nguyệt nhi ngưng mâu.
Ôn tuyền bất đáo, ức thập thuý chi cựu sự,
Nhàn đình thâm bế, ta thanh điểu chi tín tu.

Miễn phù:
Thái Dịch thanh ba,
Thuỷ quang đãng phù.
Lạp ca thưởng yến,
Bồi tòng thần tu.
Tấu vũ loan chi diệu khúc,
Thừa hoạ nghịch chi tiên chu.
Quân tình khiển quyển,
Thâm tự trừu đoạn.
Thệ sơn hải nhi thường tại,
Tự nhật nguyệt nhi mị hưu.

Hà kỳ:
Tật sắc dung dung,
Đố tâm xung xung.
Đoạt ngã chi ái hạnh,
Xích ngã hồ u cung.
Tư cựu hoan nhi bất đắc,
Tương mộng trước hồ mông lung.
Độ hoa triêu dữ nguyệt tịch,
Dung độc đối hồ xuân phong.
Dục Tương Như chi tấu phú,
Nại thế tài chi bất công.
Thuộc sầu ngâm chi vị cánh,
Dĩ hưởng động hồ sơ chung.
Không trường thán nhi yểm duệ,
Bộ trù trừ hồ lâu đông.)

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photo by Le Viet (từ ảnh 2 đến 4), Photo by Nguyễn Đình Tròn (ảnh 5) và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.