Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Dừa ơi - Lê Anh Xuân

DỪA ƠI - LÊ ANH XUÂN

Mình sinh ra và lớn lên ở Đồng bằng sông Cửu Long, gắn bó với đồng ruộng, thôn quê từ thuở bé, nên trong lòng luôn chan chứa tình cảm dành cho những vầng thơ viết về quê hương xứ Mê-Kông. Và trong số những người con miền Tây đã đem tàu chuối bẹ dừa, đem dáng đứng Việt Nam, mang tiếng mưa rơi trên sông vào thi đàn bất hủ, không thể thiếu được cái tên Lê Anh Xuân - Ca Lê Hiến (1940 - 1968).

"Quê nội ơi
Mấy năm trời xa cách
Đêm nay, ta nằm nghe mưa rơi
Nghe tiếng trời gầm xa lắc...
Cớ sao lòng thấy nhớ thương."

Ông đã viết như thế trong bài thơ đầu tay ra mắt bạn đọc "Nhớ cơn mưa quê hương". Quê nội ấy trỏ Châu Thành, tỉnh Bến Tre, nơi ông phải rời xa khi tập kết ra Bắc cùng gia đình. Cuộc đời ông tuy ngắn ngủi, nhưng rực rỡ và đầy ý nghĩa. Lê Anh Xuân viết nhiều về miền Nam, gửi gắm tình cảm nhớ nhung da diết trong mỗi câu thơ, như một lời tâm sự, thủ thỉ với những thế hệ sau này để hòa chung nỗi nhớ.

Mời các bạn đọc qua bài thơ "Dừa ơi" - được Ca Lê Hiến viết vào năm 1966, khắc họa rõ nét nhất hình ảnh tiêu biểu của xứ dừa Bến Tre, đồng thời mượn hình tượng cây dừa để tô vẽ ra dáng dấp, tinh thần của cả một thế hệ người miền Nam trong những năm tháng bom đạn chiến tranh...

DỪA ƠI | Lê Anh Xuân

"Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: “Dừa có tự bao giờ?”
Nội nói: “Lúc nội còn con gái
Đã thấy bóng dừa mát rượi trước sân
Đất này xưa đầm lầy chua mặn
Đời đói nghèo cay đắng quanh năm”

Hôm nay tôi trở về quê cũ
Hai mươi năm biết mấy nắng mưa
Nội đã khuất rồi xanh rì đám cỏ
Trên thân dừa vết đạn xác xơ.
Dừa ơi dừa! Người bao nhiêu tuổi
Mà lá tươi xanh mãi đến giờ
Tôi nghe gió ngàn xưa đang gọi
Xào xạc lá dừa hay tiếng gươm khua.

Ôi có phải nhà thơ Đồ Chiểu
Từng ngâm thơ dưới rặng dừa này
Tôi tưởng thấy nghĩa quân đuổi giặc
Vừa qua đây còn lầy lội đường dây.

Tôi đứng dưới hàng dừa cao vút
Cạnh hàng dừa tơ lá mướt xanh màu
Những công sự còn thơm mùi đất
Cạnh những chiến hào chống Pháp năm nao.

Vẫn như xưa vườn dừa quê nội
Sao lòng tôi vẫn thấy yêu hơn
Ôi thân dừa đã hai lần máu chảy
Biết bao đau thương, biết mấy oán hờn.

Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút
Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng
Rễ dừa bám sâu vào lòng đất
Như dân làng bám chặt quê hương.

Dừa bị thương dừa không cúi xuống
Vẫn ngẩng lên ca hát giữa trời
Nếu ngã xuống dừa ơi không uổng
Dừa lại đứng lên thân dựng pháo đài.

Lá dừa xanh long lanh ánh nắng
Theo đoàn quân thành lá nguỵ trang
Nếu rụng xuống dừa ơi không uổng
Dừa lại cháy lên ánh đuốc soi đường.

Đất quê hương nát bầm vết đạn
Đã nuôi dừa năm tháng xanh tươi
Ôi có phải dừa hút bao cay đắng
Để trổ ra những trái ngọt cho đời.

Nghe vườn dừa rì rào tiếng nhạc
Lòng nao nao tôi nhớ nội xiết bao
Tuổi thơ xưa uống nước dừa dịu ngọt
Tôi biêt đâu thuở chua xót ban đầu.

Tôi ngước nhìn mùa xuân nắng dọi
Bốn mặt quê hương giải phóng rồi
Tôi bỗng thấy nội tôi trẻ lại
Như thời con gái tuổi đôi mươi
Như hàng dừa trước ngõ nhà tôi."

Trích từ tập Hoa dừa (thơ, 1971)
Bài thơ này được đưa vào chương trình SGK Tiếng Việt 5 (tập 1) - 1998, tiết 24.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Catci và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.