Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - As You Like It - William Shakespeare

CẢ THẾ GIAN ĐỀU LÀ SÂN KHẤU

...là câu mở đầu trong một đoạn độc thoại nổi tiếng của vở hài kịch "As You Like It" của kịch tác gia người Anh William Shakespeare.

Lời thoại này được thốt ra bởi nhân vật Jaques u sầu ở Hồi II, Cảnh VII, dòng 139. Trong đó, ông so sánh thế giới với một sân khấu, cuộc đời như một vở kịch, và liệt kê bảy giai đoạn trong cuộc đời một người đàn ông, hay còn gọi là “bảy thời kỳ của con người”.

"Cả thế gian đều là sân khấu,
Tất thảy mọi người chỉ là những diễn viên;
Họ có lúc vào và lúc ra,
Và mỗi người, suốt đời mình, sắm nhiều vai diễn,
Cuộc đời được chia thành bảy thời kỳ.

Trước hết là đứa trẻ sơ sinh,
Khóc oe oe và nôn trớ trong vòng tay bà vú.
Rồi đến cậu học trò ỏng eo, cặp đeo sau lưng,
Mặt mũi sáng bừng nhưng lết chậm tựa ốc sên
Miễn cưỡng tới trường.

Tiếp đến là chàng trai si tình,
Thở dài như lò lửa, ca vang bài hát u sầu
Chỉ mong nàng thơ nhướng đôi mày.

Rồi đến người lính,
Thề thốt kỳ quặc, râu ria như báo,
Ghen tuông vì danh dự, nóng nảy và hiếu chiến,
Tìm kiếm danh tiếng phù du
Ngay trước họng súng thần công.

Sau đó là vị thẩm phán,
Bụng tròn trịa, sống đời thành đạt
Mắt nghiêm nghị, râu tỉa gọn gàng,
Nói những câu ngạn ngữ khôn ngoan và ví dụ tân thời;
Và ông ta đã đóng tròn vai của mình.

Đến thời thứ sáu, chuyển sang quần ống rộng
Mang dép lê, đeo kính trên mũi, túi đeo bên hông;
Chiếc quần bó thời trai trẻ giờ rộng thùng thình
Với đôi chân teo tóp; giọng nói vang dội ngày nào
Trở lại thành tiếng the thé như trẻ thơ,
Lúc rít, lúc huýt sáo trong âm thanh yếu ớt.

Và rồi cảnh cuối cùng,
Khép lại câu chuyện kỳ lạ nhiều biến cố,
Là một lần “thơ ấu” nữa và lãng quên hoàn toàn,
Không răng, không mắt, không vị giác – không còn gì cả."

🌏So sánh thế giới với sân khấu và con người như những diễn viên thực ra đã có từ lâu trước thời Shakespeare. Ngay trong vở kịch "Damon and Pythias" của Richard Edwards, viết vào chính năm Shakespeare chào đời, đã có câu:

“Pythagoras nói rằng thế gian này giống như một sân khấu, nơi nhiều người đóng vai của họ, còn bậc hiền triết chỉ đứng xem.”

🌏 Chính nhà hát Hoàn Cầu, nơi Shakespeare gắn bó trong phần lớn sự nghiệp của ông, khi thành lập năm 1599 đã mang phương châm bằng tiếng Latin: “Totus mundus agit histrionem” (Cả thế giới đóng vai diễn viên). Câu này xuất phát từ một trước tác thế kỷ 12, và xa hơn nữa là từ lời văn cổ của Petronius:

“Quod fere totus mundus exercet histrionem” - "Bởi gần như cả thế gian đều là những diễn viên”.

📜 Ngay trong tác phẩm trước đó của chính Shakespeare, "Người lái buôn thành Venice", ông cũng từng để nhân vật Antonio thốt lên:
“Ta nhìn thế giới như chính bản chất của nó, Gratiano à, một sân khấu nơi mỗi người đều phải đóng tròn vai của mình. Và vai của ta thì buồn thảm.”

📜 Thậm chí trước cả Shakespeare, nhà nhân văn thời Phục Hưng Erasmus, trong tác phẩm "Lời ca tụng sự điên rồ" in năm 1511, đã viết:
“Chẳng phải cuộc đời con người cũng chỉ là một vở kịch, nơi ta khoác lên mình đủ loại trang phục và diễn cho đến khi người đạo diễn ra hiệu lui khỏi sân khấu đó sao?

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photographer Mr. Thịnh Nguyễn minh họa sưu tầm từ internet.