Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Tiểu hàn

TIỂU HÀN

Ngày 6.1 Dương Lịch năm nay là bắt đầu của tiết Tiểu Hàn, một trong hai mươi bốn tiết khí theo nông lịch Phương Đông. Tiết này mang nghĩa "rét nhẹ", kéo dài từ ngày 5 hoặc ngày 6 tháng 1 đến thời gian bắt đầu tiết Đại Hàn. Nếu lấy điểm xuân phân là gốc có kinh độ Mặt Trời bằng 0°, thì điểm diễn ra tiết Tiểu hàn ứng với kinh độ Mặt Trời bằng 285°.

Nhà thơ Cao Bá Quát nước ta từng viết:

"Tạc nhật tiểu hàn thử vị hưu,
Kim nhật đại hàn hàn sưu sưu."
(Ngày trước tiết tiểu hàn, nhưng nắng nóng vẫn chưa thôi,
Ngày nay tiết đại hàn lại lạnh ngắt, gió thổi vèo vèo)

Theo nhà thơ Nguyễn Thị Hải "Mỗi tiết khí tái hiện những vật hậu tương ứng, gọi là “hậu ứng”. Có các thực vật hậu ứng như, cây cối đâm chồi nảy lộc, hoa nở, lúa chín... Có động vật hậu ứng như, côn trùng kêu, chim hót, chim thú săn mồi, hồng nhạn thiên di... Có phi sinh vật hậu ứng như sấm, chớp, cầu vồng, mưa gió, băng đóng, băng tan... Phản ánh những diễn biến thông thường trong một năm và cho thấy một đời sống thuận ứng tự nhiên hài hoà, trôi chảy, cho thấy vạn vật bình đẳng, tự nhiên phô diễn sự sống của mình trong vòng tuần hoàn xuân hạ thu đông miên viễn."

Đối với tiết Tiểu Hàn thì gồm các hậu ứng:
- Sơ hậu: nhạn bắc hương (chim nhạn quay về phương Bắc)
- Thứ (nhị) hậu: thước thủy sào (chim khách xây tổ)
- Mạt (tam) hậu: dã kê thủy cẩu (chim trĩ kêu)

Trong "Vang bóng mộ thời", Nguyễn Tuân miêu tả về cụ Ấm:
"Trời rét như cắt. Không kể tiểu hàn, không kể cả đến đại hàn, buổi sớm mùa đông nào cụ Ấm cũng dậy từ lúc còn tối đất."
Tôi trộm nghĩ thức dậy lúc còn tối đất thì hay quá, nhưng mùa rét nhẹ, cuộn mình trong chăn trong nhà ấm êm, chẳng phải mới là vui thú nhân sinh hay sao. Chúc các bạn một tiết tiểu hàn nhẹ nhàng, êm ả.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

--------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Nguyễn Minh Photographer (từ ảnh 2 đến ) và ảnh minh họa sưu tầm từ internet