Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Từ tiếng Việt dùng sai

TỪ TIẾNG VIỆT DÙNG SAI

"Cho nên còn ở cái thời kỳ vị hôn phu và vị hôn thê mà cậu ấm Hai cùng cô chiêu Tần thường được gặp nhau và trò chuyện." (Nguyễn Tuân - Vườn xuân lan tạ chủ)

[Hôn phu] hay [hôn thê] không phải là từ đúng để chỉ chồng chưa cưới, vợ chưa cưới (fiancé / fiancée). Từ chính xác phải là [Vị hôn phu], [Vị hôn thê].

Nhiều người, thậm chí là trong các sách báo chính chuyên, hiểu nhầm rằng "vị" là từ để chỉ sự kính trọng khi đặt trước một danh từ khác, nên có thể tùy tiện mà bỏ đi chữ "vị" này. Nào có biết rằng "vị" (未) nghĩa là "chưa", cũng chính là "vị" trong [vị thành niên] (chưa đến tuổi trưởng thành), [vị tất] (chưa hẳn là)...

Do đó cụm từ [vị hôn phu / thê] là chỉ người "phu, thê" nhưng "chưa kết hôn" của mình, cũng chính là ý chồng chưa cưới, vợ chưa cưới. Ta phải giữ nguyên cả ba chữ mới chứa đựng đầy đủ nghĩa gốc, chứ không hề có ý chỉ vị này, vị kia.

"Có lẽ Chương cho hoa và tranh là hình ảnh của mỹ nhân chăng? Hay cô Loan , vị hôn thê tàn nhẫn của chàng , khi xưa thích hoa và tranh?" (Nhất Linh, Khái Hưng - Đời mưa gió)
Trong các phần lớn từ điển hiện nay đều chỉ ghi nhận mục từ [vị hôn phu] và [vị hôn thê] chứ không có "hôn phu, hôn thê". Tuy vậy, dạo gần đây mình thấy lỗi sai này xuất hiện ngày càng nhiều, cũng không loại trừ đến một lúc từ sai lại thành đúng, "hôn phu", "hôn thê" sẽ được hợp thức hóa trong tiếng Việt, dẫu nếu xét ra: đã "phu, thê" mà còn kèm với "hôn" thì lại quá dư thừa nghĩa "cưới" mà thiếu hẳn nghĩa "chưa".

p/s: nhân tiện thì thi thoảng mình vẫn thấy có nơi ghi "chưa đến tuổi vị thành niên". Cách dùng này nghe thoáng qua không có vấn đề, nhưng thực tế "vị thành niên" nghĩa là chưa đến tuổi trưởng thành rồi, vậy "chưa chưa thành niên" nghĩa là gì? Trong pháp luật quy định "Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.", như vậy chỉ cần nói "trẻ vị thành niên" là đủ, đừng thêm "chưa" lại hơi thừa.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photo by Nguyễn Đình Tròn và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.