Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Trụ sở Hội văn nghệ Việt Nam 1949

TRỤ SỞ HỘI VĂN NGHỆ VIỆT NAM 1949

Đây là bức ảnh chụp bởi nhiếp ảnh gia Trần Văn Lưu (1917 - 2003) "người khắc ghi lịch sử văn nghệ kháng chiến" ở trước trụ sở Hội Văn Nghệ Việt Nam vào năm 1949. Từ trái sang phải là Ngô Tất Tố, Nguyễn Xuân Sanh, Tố Hữu, Xuân Diệu, Thế Lữ, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Tuân.

Những năm 1949 – 1950, Hội Văn nghệ Việt Nam và Báo Văn Nghệ trú tại xóm Chòi, xã Mỹ Trạng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Nguyễn Tuân kể lại: “Hồi kháng chiến ở Việt Bắc, Hội Văn Nghệ đóng ở hai nơi. Hồi đầu đóng ở xóm Chòi, gần Đại Từ. Khu ATK đóng ở châu Tự Do cũng trong địa phận Thái Nguyên. Khi ta mở chiến dịch Điện Biên Phủ, đề phòng địch phá vùng Đại Từ, cơ quan chuyển về Ghềnh Quýt – Tuyên Quang."

Đây vốn là vùng đất có khí hậu khắc nghiệt “Ngày nắng lửa. Tối khí núi dày đặc, lạnh toát" (Nguyên Hồng), nhưng cũng là nơi ghi dấu nhiều kỷ niệm, tình đồng chí, đồng đội giữa các văn nghệ sĩ và những lãnh đạo cách mạng, mà Hồ Phương ví von là "một mái nhà thứ hai trong cuộc đời bộ đội".  Tố Hữu đánh giá cao vị trí thuận lợi nơi đây, gần Trung ương, gần quân đội, rất phù hợp cho việc làm tin tức kháng chiến. "Nơi ấy là xóm Chòi. Về sau trở thành Đại bản doanh của văn nghệ kháng chiến"

Trong hồi ký Cát Bụi Chân Ai, Tô Hoài cũng dành nhiều bút mực cho Thái Nguyên, cho nơi chốn sinh hoạt cùng các đồng đội này: "“Đương cữ mưa rào. Trong thung lũng, có khi cơn nước trắng xóa mù mịt cả ngày. Ở Yên Dã, đi chợ Lục Ba, Ký Phú nhỡ gặp con lũ lên, phải ngủ nhờ qua đêm bên này suối. Hết mưa rào xối xả, đến mưa dầm tả tơi, còn buồn hơn. Triền núi Tam Đảo cao ngang đầu đổ bóng tối sẫm. Nước mưa giọt ngắn giọt dài, đêm ngày mái nứa rả rích không lúc nào dứt hạt.
Dường như trong trời đất chỉ còn cái xóm núi này sót lại chưa bị nạn hồng thuỷ. Có uống cả vò rượu nếp nhà kiến trúc sư Võ Đức Diên cũng không vơi được cái hiu hắt và nỗi nhớ phố phường. Mới xế chiều đã như chập tối, chẳng còn ai thò chân ra đường xóm đá tảng lầy lội. Cơm xong, nhà ăn đóng cửa, mái rạ lẫn vào sườn đồi chơ vơ. Mấy cậu văn phòng ở một mình, xong bữa lại quẳng bát đũa đấy, vào chơi ngủ luôn tại các nhà trong xóm. Có cậu việc gấp, đánh máy đêm một lúc rồi cũng chuồn mất. Dãy buồng ở tập thể không đèn đóm, tối thui. Không nghe tiếng người trở mình, giát giường không ken két, im như đất hoang. Nhà tôi ở ngoài ven gò giữa đồng. Rượu khuya, đường mưa lội tôi ngủ lại”

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Linh Ngọc và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.