Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Con gà đẻ trứng vàng - La Fontaine

GÀ ĐẺ TRỨNG VÀNG - LA FONTAINE

GÀ ĐẺ TRỨNG VÀNG - câu chuyện ngụ ngôn quen thuộc qua bao thế hệ, nhưng là bài học không hề cũ về lòng tham và sự chọn lựa giữa "ăn chắc mặc bền" so với "ăn xổi ở thì".  

Xin gửi lại bạn đọc bản dịch của Nguyễn Văn Vĩnh từ nguyên tác "La Poule aux œufs d’or" của nhà văn Pháp Jean de La Fontaine. Nguyễn Văn Vĩnh (1882 – 1936) là người có công lớn đem các truyện ngụ ngôn của La Fontaine truyền bá rộng khắp ở Việt Nam - mà ông đã hóm hỉnh chuyển âm thành Lã Phụng Tiên.

"Tham thì thâm, cổ-nhân dạy thế,
Lấy chuyện gà ra để răn đời,
Đem câu bịa đặt kể chơi:
Một hôm gà nọ đẻ rơi trứng vàng.

Chủ ngỡ có bảo-tàng trong bụng,
Mổ phăng ra chắc cũng mau giàu,
Ai ngờ có cóc chi đâu,
Gà thường cũng vậy, khác nhau chút nào.

Chủ biết dại, kêu gào tiếc của;
Làm gương soi cho đứa tham tâm,
Mới đây có kẻ nghĩ lầm;
Được mười lại muốn ngay trăm ngay nghìn.
Trơ ra hết nhẵn ngồi nhìn."

L'avarice perd tout en voulant tout gagner.
Je ne veux, pour le témoigner,
Que celui dont la Poule, à ce que dit la Fable,
Pondait tous les jours un œuf d'or.
Il crut que dans son corps elle avait un trésor.
Il la tua, l'ouvrit, et la trouva semblable
A celles dont les œufs ne lui rapportaient rien,
S'étant lui-même ôté le plus beau de son bien.
Belle leçon pour les gens chiches :
Pendant ces derniers temps, combien en a-t-on vus
Qui du soir au matin sont pauvres devenus
Pour vouloir trop tôt être riches ?

Nguyễn Văn Vĩnh ( 阮文永; 1882 – 1936) là nhà tân học, nhà báo, nhà văn, nhà phiên dịch Việt Nam, nhà chính trị Việt Nam đầu thế kỷ 20. Ông là một trong bốn trí thức Tây học lớn của nước ta đầu thế kỷ 20 gồm "Quỳnh - Vĩnh - Tố - Tốn" (Phạm Quỳnh, Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Văn Tố, Phạm Duy Tốn), và thường được xem là "Ông tổ của nghề báo".  Tờ Đông Dương tạp chí do ông làm Chủ bút, và các tác phẩm dịch của ông một thời đã là lò đào luyện lớp thanh niên tân học.

Giáo sư Phan Huy Lê nhận xét về ông "Nếu đánh giá về Nguyễn Văn Vĩnh mà chỉ dừng lại ở việc cụ là thủy tổ của làng báo tiếng Việt, là người có công phát triển chữ quốc ngữ và là nhà dịch thuật xuất sắc thì chưa đầy đủ và thỏa đáng. Điều xứng đáng hơn cũng là đóng góp lớn nhất ở cụ chính là về tư tưởng. Đó là một trong những nhà tư tưởng dân chủ đầu tiên của Việt Nam mang tính khai sáng. Cụ cũng là người biết dùng văn học và văn hóa để thấm sâu vào lòng người, truyền bá những tư tưởng tiến bộ, vượt thời đại..."

Vì nhiều lý do, tên tuổi và sự nghiệp của Nguyễn Văn Vĩnh có thời gian không được nhìn nhận, đánh giá và tôn vinh xứng đáng trong lịch sử hiện đại nước ta. Thông tin và công lao của ông bị phủ lấp dưới những định kiến của thời cuộc. May mắn thay, nhờ có phong trào xét lại trong thời gian gần đây mà tên tuổi và các tác phẩm đồ sộ của ông đã dần được vinh danh với hậu thế. Ở Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng ngày nay đều có con đường mang tên ông.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh minh họa sưu tầm từ internet.