Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Đêm qua tôi mơ thấy hòa bình - Đặng Thùy Trâm

ĐÊM QUA, TÔI MƠ THẤY HÒA BÌNH - ĐẶNG THÙY TRÂM

"12.6.70

Có cái gì mong đợi tha thiết trong lòng. Mong gì? Mong những người về bổ sung cho bệnh xá để có thể đảm đương nhiệm vụ nặng nề trong những ngày tới. Mong cuối tháng em về, mong thư những người thân yêu… Và niềm mong ước lớn lao nhất là Hoà bình, Độc lập để mình lại trở về sống trọn trong lòng mẹ. Sao mấy bữa rày trong tâm tư mình nặng trĩu nhớ thương... Đêm đêm mình mơ thấy miền Bắc... Ngày ngày mình ước ao mong đợi... ôi Th. ơi! Đường đi còn lắm gian lao, Th. còn phải bước tiếp chặng đường gian khổ đó. Hãy kiên trì nhẫn nại hơn nữa nghe Th...

16.6.70
...
Hôm qua trong cảnh hoang tàn sau trận bom, mọi người gồng gánh ra đi, anh Đạt đăm đăm nhìn mình nửa đùa nửa thật hỏi: "Có ai biết cảnh này không nhỉ? Nếu hoà bình lập lại ắt hẳn phải chiếu cố nhiều đến những người đã qua cảnh này". Mình cảm thấy đau nhói trong lòng, mình làm không phải để được chiếu cố, nhưng có ai hiểu nỗi ước ao cháy bỏng của mình không? Mình trả lời anh Đạt:

- Ồ em thì chả cần chiếu cố đâu. Ước mong của em chỉ là hoà bình trở lại để em được về với má em. Có thế thôi!

Quả thực mình đã không nghĩ gì đến hạnh phúc của tuổi trẻ, không hề mong ước được sống trong một tình yêu sôi nổi, mà lúc này chỉ có tình gia đình, chỉ có ước mong sum họp với gia đình. Có thế thôi chứ không mong hơn ngoài việc phục vụ cho Đảng, cho giai cấp nữa."

Nhật ký của Đặng Thùy Trâm chấm dứt ở ngày 20.6.1970.

"Hai ngày sau, ngày 22.6.1970 chị tôi hy sinh. Mải mấy tháng sau gia đình tôi mới biết tin dữ. Hôm đó là một ngày đầu đông, có mấy người khách đến gặp gia đình. Mẹ tôi ngã vật xuống giường, lặng đi không nói được câu nào. Nhưng mẹ tôi không khóc. Mẹ tôi là một người phụ nữ ít nói, đầy nghị lực và đầy lý trì. Có lẽ nỗi đau đã kết lại trong tim thành một khối rắn chắc, kể từ đó mẹ tôi càng ít nói và hầu như tôi không thấy mẹ tôi cười.

Giấy báo tử không nói rõ hoàn cảnh chị tôi hy sinh. Đồng đội cũng mỗi người nói một khác. Người thì kể trên đường về đồng bằng xin tiếp tế cho bệnh xá, chị tôi gặp ổ phục kích của Mỹ, chị báo động cho đồng đội chạy thoát và ở lại yểm trợ rồi hy sinh. Người khác kể bệnh xá bị địch tập kích, chị hy sinh để bảo vệ thương binh. Có người lại kể toán công tác của chị có bốn người, hy sinh ba, chỉ còn một người thoát, đó là chị y tá Nguyễn Thị Rô. Cuộc chiến tranh quá khốc liệt, sự hy sinh diễn ra từng ngày từng giời chị tôi hoà lẫn trong trong muôn ngàn người đã lặng lẽ hy sinh vì Tổ quốc người ta có thể lẫn lộn trường hợp này với trường hợp khác. 

Có một điều chắc chắn là chị tôi hy sinh trong tư thế đương đầu với giặc. Một vết đạn sâu hoắm, ghim ngay giữa trán chị - điều này khi mẹ và tôi lên vùng núi Ba Tơ để đưa chị về, tôi đã nhìn thấy. Anh Tâm, Bí thư Huyện uỷ Đức Phổ hiện nay cho biết anh được nghe kể lại trước khi hy sinh chị còn hô vang Hồ Chí Minh muôn năm. Đả đảo Đế quốc Mỹ. Tôi cũng không rõ đó có phải là sự thật, hay chỉ là một huyền thoại mà người dân Đức Phổ yêu thương chị kể lại cho thế hệ sau nghe về một nữ bác sĩ người Hà Nội trẻ trung, xinh đẹp đã chiến đấu và nằm lại trên quê hương họ - trên mảnh đất Đức Phổ mà chị đã coi là quê hương thứ hai của mình."

(Đặng Kim Trâm)

Hai cuốn nhật ký được Frederic Whitehurt, sĩ quan quân báo Hoa Kỳ, thu giữ được sau trận càn quét vào tháng 6/1970 tại chiến trường Đức Phổ, Quảng Ngãi. Ông đã tính châm lửa đốt, nhưng người thông dịch của ông (Nguyễn Trung Hiếu) đã cản: "Đừng đốt. Trong đó đã có lửa rồi!". Đó là nhật ký của một nữ chiến sĩ, một bác sĩ mang cái tên: Đặng Thùy Trâm. Frederic lưu giữ chúng cho đến khi hoàn trả cho gia đình Thùy Trâm tháng 4 năm 2005. Hai quyển nhật ký sau này được biên tập lại và xuất bản dưới cái tên "Nhật kí Đặng Thùy Trâm". Nhật ký Đặng Thùy Trâm được dịch ra nhiều thứ tiếng; tại Mỹ, bản dịch quyển nhật ký mang tên "Đêm qua tôi mơ thấy hòa bình" (Last night, I dreamed of peace)

Bác sĩ Đặng Thùy Trâm sinh ngày 26/11/1942 trong một gia đình có truyền thống ngành y - bố là bác sĩ, mẹ là dược sĩ. Sau khi tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội năm 1966, người con gái Hà Nội xung phong vào miền Nam chiến đấu, và được phân công phụ trách Trạm xá Đức Phổ (Quảng Ngãi), một bệnh viện dân y được dùng để chăm sóc cho các thương bệnh binh.

“… Nhật ký này đâu phải chỉ là cuộc sống của riêng mình mà nó phải là những trang ghi lại những mảnh đời rực lửa chiến đấu và chồng chất đau thương của những con người gang thép trên mảnh đất miền Nam này".

Có lẽ bản thân Đặng Thùy Trâm, cũng như Anne Frank khi viết cuốn nhật ký bất hủ của mình, chẳng bao giờ nghĩ rằng rất nhiều năm sau cô sẽ được ghi nhớ và truyền cảm hứng đến cho nhiều thế hệ - những người trẻ chưa từng trải qua đạn bom, nhưng vượt dòng thời gian qua lòng cảm phục và nhiệt huyết của dòng máu tuổi hai mươi. Những người trẻ sống trong hòa bình được đánh đổi bởi sự hy sinh của Thùy Trâm và bao lớp người, giờ đây nhận nhiệm vụ dựng xây tổ quốc.

Khát vọng hòa bình tồn tại ở thời hiện đại, càng tồn tại mạnh mẽ hơn giữa lửa đỏ, khói mù của chiến tranh. Khát vọng ấy giữ cho Đặng Thùy Trâm tiếp tục tiến về phía trước, mặc cho nỗi đau chồng chất nỗi đau, cảnh khổ nối tiếp cảnh khổ. Trong những dòng cuối cùng của nhật ký, cô đã viết "Hãy đến với mình, nắm chặt bàn tay mình trong lúc cô đơn, truyền cho mình tình thương, sức mạnh để vượt qua những chặng đường gian khổ trước mắt." Không ai đến để truyền tình thương, sức mạnh cho Thùy Trâm khi ấy, nhưng tình thương sự sống, tình thương quê hương đất nước mãnh liệt ấy lại mãi truyền cho đến tận hôm nay, trong mỗi con người Việt Nam.

Cho một khát vọng hòa bình.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photo by Đinh Xuân Tiệp và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.