Phân tích nhân vật Xuân Tóc Đỏ (4)

PHÂN TÍCH NHÂN VẬT XUÂN TÓC ĐỎ (4)

Bàn về giá trị của tiểu thuyết Số đỏ, nhà văn Nguyễn Khải đã khẳng định, Số đỏ là “cuốn sách ghê gớm có thể làm vinh dự cho mọi nền văn học”. Xuân Tóc Đỏ là nhân vật trung tâm của tiểu thuyết “Số đỏ”, đồng thời cũng là nhân vật điển hình bậc nhất của nền văn học Việt Nam đương thời. Tập trung xây dựng Xuân Tóc Đỏ với bút pháp trào phúng quen thuộc kết hợp với lối viết phóng đại kích thước đã mang đến chân dung một Xuân Tóc Đỏ đầy hài hòa, tổng hợp được những bóng dáng, đường nét của nhiều kiểu người trong xã hội xưa.

Xuân Tóc Đỏ là một người tinh quái, thạo đời, một con người vô giáo dục do môi trường sống bụi đời tạo nên. Ngay từ nhỏ Xuân Tóc Đỏ là một đứa trẻ mồ côi cha mẹ, là đứa trẻ không có giáo dục của bố mẹ nên Xuân bị nhiễm những thói xấu, những cái lố lăng, vô đạo đức nên ở với bác cũng sớm bị đuổi ra khỏi nhà. Từ đó Xuân bắt đầu cuộc sống lang thang, vật vờ ở các phố, đầu hè xó cửa để kiếm ăn “Thằng Xuân lấy đầu hè, xó cửa làm nhà, lấy sấu ở các phố cả Hồ Hoàn Kiếm làm cơm…”

Môi trường sống đen tối của cuộc sống bụi đời đã làm cho Xuân bị tác động tiêu cực, từ một đứa vô giáo dục Xuân trở nên lưu manh hóa thể hiện trực tiếp qua những hành động như: tán tỉnh cô hàng mía, cô đầm hay cách nói lăng thô tục, vô văn hóa “mẹ kiếp”, “nước mẹ gì”. Có thể nói, Xuân Tóc Đỏ là sản phẩm của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời đen tối, nhiều tệ nạn.

Là một tên lưu manh, kẻ vô giáo dục lớn lên từ môi trường bụi đời nhưng Xuân Tóc Đỏ lại là gặp được nhiều vận may mà “phất” lên mà thuận lợi bước vào thế giới của những người thượng lưu. Bản chất lưu manh, dâm đãng của Xuân khi bị phát hiện đã bị bắt nhưng lại được bà Phó Đoan giải thoát và tạo điều kiện để Xuân bước những bước đầu tiên vào môi trường của những kẻ giàu có. Bằng sự khôn khéo, nhiều thủ đoạn mà Xuân tóc đỏ đã tạo được chỗ đứng trong gia đình của ông bà Văn Minh, lọt vào mắt xanh của cô Tuyết.

Vì từng làm nghề rao thuốc vặt nên Xuân có chút kiến thức về y lí, được cụ cố khen và được Văn Minh “đánh bóng” cho nguồn gốc xuất thân cao quý, từ kẻ lưu manh bán thuốc dạo Xuân nghiễm nhiên trở thành sinh viên trường thuốc, sau trở thành quan Đốc.

Mồm mép nhanh nhạy với khả năng ứng xử khôn khéo nên Xuân đã được bà Phó Đoan suy tôn là nhà hùng biện, người biết chơi quần vợt và được đăng kí là danh thủ. Đi đến đâu Xuân cũng tự tin giới thiệu với mọi người ““Me sừ Xuân, nguyên sinh viên trường thuốc, giáo sư quần vợt, giám đốc hiệu Âu hóa phụ nữ tân tiến”. Bằng những thủ đoạn tinh vi, Xuân đã trở thành cái tên sáng giá để thi đấu với danh thủ quần vợt của Xiêm La. Trong trận đánh, Xuân đã để thua đối thủ nhưng lại được ca tụng là vì nghĩa lớn, là anh hùng cứu quốc.

Bản chất là kẻ lưu manh, dâm đãng lại hoạt ngôn, khéo léo trong việc lấy lòng người khác nên Xuân Tóc Đỏ đã “chinh phục” được cô Tuyết, một cô gái hám danh vọng nhưng cả tin và dễ dãi trong chuyện tình cảm. Tuy nhiên, nếu theo dõi toàn bộ câu chuyện thì có thể thấy Xuân Tóc Đỏ là một người nhạy cảm, thức thời, luôn khôn khéo tìm ra cách để ứng phó với hoàn cảnh. Tùy từng hoàn cảnh mà Xuân có thể kiêu ngạo, làm bộ làm tịch giống như những người thuộc tầng lớp thượng ưu thực sự, có lúc kiêu ngạo vênh váo, hóm hỉnh lố bịch nhưng trong những hoàn cảnh đặc biệt, Xuân đã không ngần ngại mà thừa nhận thân phận thấp hèn của mình: “Tôi thì danh giá quái gì, Hạ lưu. Ma cà bông. Nhặt banh quần. Không đứng đắn”.

Xuân Tóc Đỏ là nhân vật điển hình, nhân vật tập trung những tính cách tiêu biểu của nhiều loại người trong xã hội cũ, không ngại dùng thủ đoạn, giả dối để đạt được mục đích tiến thân. Sở dĩ tác giả Vũ Trọng Phụng để cho nhân vật Xuân Tóc Đỏ tiến thân thuận lợi nhờ những vận may đến không ngờ là vì môi trường xã hội vốn đen tối, mà trong xã hội ấy không được tạo lập trên những quan hệ chân thành giữa con người với con người mà đầy rãy những giả dối, lọc lừa đối phó lẫn nhau.

(sưu tầm)

--------------------------------------------------
Phân tích nhân vật Xuân Tóc Đỏ (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9a) (9b) (9c) (10a) (10b)

Ghi chú: ảnh minh họa sưu tầm từ internet