Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Lời Mỵ Châu - Đỗ Trung Lai

NÀNG MỴ CHÂU MANG TỘI GÌ?

"Đêm khuya. Gió bấc. Mưa phùn. Chợt một người con gái đến bên đầu giường tôi, khóc, rồi than rằng:
- Sao các nhà thơ ta bất công thế này!

- Chúng tôi đã làm gì mà em bảo chúng tôi bất công? - Tôi hỏi lại.

- Thì đấy, mấy trăm năm nay, các anh chỉ một mực khóc thương Vương Thuý Kiều. Lại còn đồng thanh bảo rằng, đó là một người đàn bà khổ nhất giời Nam.

- Nàng ấy không khổ thì còn ai khổ nữa?

- Sao lại nói thế được? Nàng ấy yêu và được yêu, được hẹn thề: Tóc mây một món dao vàng chia đôi. Bán mình chuộc cha là tự nguyện. Mười lăm năm lưu lạc cũng còn được nương bóng vua Từ Hải, được nhờ túi phong lưu của chàng Thúc. Sau lại được tái hồi Kim Trọng: Hoa tàn mà lại thêm tươi - Trăng tàn mà lại hơn mười lần xưa. Thân thì thế, danh thì ông Tiên Điền bênh cho: Chữ trinh kia cũng có ba, bảy đường; Rằng nàng lấy hiếu làm trinh. Thế là thân, danh đều vẹn. Nàng ấy khổ sao bằng em được.

Tôi giật mình vội hỏi:
- Thế chuyện của em ra sao?

- Em bị gả cho thằng gián điệp! Quay đi quay lại chưa hiểu ra sao thì bị chém đầu. Mà người chém, trời ơi, lại là cha mình!

Nói rồi cứ khóc mãi không thôi, trong nước mắt hình như có máu.

Tôi nhìn kỹ, đó là một nàng chừng tuổi trăng tròn, mặt hoa da phấn, cốt cách lá ngọc cành vàng, trên mình khoác chiếc áo lông ngỗng. Chợt hiểu, tôi bảo:

- Ra em là Mị Châu đấy ư? Đúng rồi, em mới là người đàn bà khổ nhất giời Nam!

Nàng ấy nghe, nét mặt có vui lên một chút.

Khi tỉnh hẳn, chỉ còn mình tôi trong phòng. Trên bàn viết có mấy lông ngỗng trắng tinh. Lấy làm lạ, tôi cầm một chiếc lông ngỗng làm bút, viết bài thơ này tạ lỗi Mị Châu:

Cha ơi! Cha chọn rể
Cha đắp luỹ xây thành
Mà sao khi nước mất
Cha xử con tội hình?

Thần rùa biết cơ giời
Cớ sao còn tặng nỏ?
Sao nỡ trỏ vào em:
- Giặc đằng sau vua đó!

Chàng đã phụ đời ta
Từ khi chưa gặp mặt
Chuyện tình thành Cổ Loa
Đau trước ngày thứ nhất!

Sống cũng chẳng được nào:
Nước mất! Tình cũng mất!
Nhưng chết dưới gươm cha
Thì ngàn năm oan nghiệt!

Nỗi oan này hoá ngọc
Dưới chín tầng bể sâu
Thần với người đâu cả
Bao giờ thì biết yêu?"

LỜI MỴ CHÂU | Đỗ Trung Lai (trích tập  Đêm sông Cầu-1990)

Bình về bài thơ này, nhà thơ Nguyễn Văn Chương viết:
"Sự kiện lịch sử xảy ra đã trên hai nghìn hai trăm năm. Có biết bao thi sĩ và sử gia nhưng không ai viết thế. Chỉ có nhà thơ Đỗ Trung Lai (sinh 1949), công bằng với nhân vật lịch sử, trung thành với sự thật lịch sử qua bài thơ “Lời Mỵ Châu”.

Có thể gọi bài thơ viết theo hình thức tân cổ điển được chăng? Cổ điển thì đương nhiên không mới nhưng sao người đọc vẫn cảm nhận được rất mới, rất sáng tạo và độc đáo. Đọc lần đầu đã bị hút hồn, bị ám ảnh. Phải đọc lại, đọc nữa. Đọc rồi thì choáng váng, đau đớn từ tim lên óc như trải qua một cơn địa chấn tâm hồn. Mỗi câu chữ, mỗi đoạn mạch là một lời chất vấn gay gắt, đanh thép, phản biện với những gì ta tưởng không còn phải nói lại, viết lại. Xưa nay chưa thấy ai viết được như thế.

Bài thơ ngũ ngôn, 5 khổ vừa tròn 100 chữ, dùng toàn từ thuần Việt. Lật lại một chuyện tình mà ai cũng tưởng mình biết rồi, khổ lắm, nói mãi.
Mất mạng sống. Mất chồng. Mất cha. Mất nước. Dồn dập và bất ngờ, dữ dội và căm giận. Giải thiêng về tình phụ tử, nghĩa phu thê, về những đấng bậc Toàn Năng là thần thánh, giời phật. Nào, xin các người hãy trả lời tôi đi và làm cho ra nhẽ những mù mờ, sương khói của lịch sử.

Hắn không thể không biết chuyện gì sẽ xảy ra khi vua cha giao cho hắn một âm mưu đặc biệt như thế. Phải đóng kịch. Phải mai phục. Nhưng không lâu. Tình và nghĩa, sống và chết, cái cao cả và cái thấp hèn còn có nghĩa lí gì với một tên gián điệp như hắn.

Nhà thơ Đỗ Trung Lai rất sành thơ Đường nhưng thi pháp từ chương học như điển cố, phép đối, phép ước lệ, phép ẩn dụ, hoán dụ, tượng trưng và từ Hán Việt… tác giả gạt bỏ tất cả. Bài thơ chỉ còn là một thứ gỗ lũa, cái lõi đã hóa trầm.

Bốn câu mở đầu cô đặc mà tự nhiên như không thể viết khác. Khổ hai cũng vậy. Thần Rùa không giật mình, không cứng lưỡi mới lạ! Hắn âm mưu tình phụ từ ở nhà. Vị hôn thê (nếu có thể viết như thế) đã phải đón nhận một tai họa mà nghìn năm trời không dung đất không tha cái gã láng giềng nhòm cổng nhà mình, máu lạnh.

Nỗi oan dẫu hóa ngọc, trầm tích đáy biển Diễn Châu (Nghệ An) hơn hai nghìn năm nhưng đọc  “Lời Mỵ Châu” của Đỗ Trung Lai, chúng ta, kẻ hậu sinh thêm một lần liên tưởng. Phu-xich (Viết dưới giá treo cổ) kêu gọi: “Nhân loại hỡi! Hãy cảnh giác!”"

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photo by Đinh Văn Linh và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.