Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Sơn Trung - Vương Bột

SƠN TRUNG - VƯƠNG BỘT

"Vạn lý" đối với "Trường Giang"
Mong về mà dòng nước chẳng cho về...
Nhìn lá vàng, sông chảy, núi cao, nhưng trong lòng Vương Bột (649-675) chỉ một lòng mong ngóng quê nhà...

Sơn trung (山 中)
"Trường Giang bi dĩ trệ
Vạn lý niệm tương quy
Huống thuộc cao phong vãn
Sơn sơn hoàng diệp phi"
Vương Bột (王勃)

Dịch nghĩa:
"Trường Giang" lắng đọng với nỗi buồn
Ở nơi xa cách quê nhà vạn dặm, lòng chỉ mong ngóng quay về
Đương lúc gió thu thổi
Lá vàng bay khắp núi non

Dịch thơ:
Lang bạt chốn Trường giang
Quê hương ngút dặm ngàn
Chiều thu dào dạt gió
Khắp núi lá rơi vàng
(bản dịch Nguyễn Hữu Vinh)

Đây là  bài thơ thể hiện nỗi sầu xa xứ và niềm khắc khoải muốn trở về quê hương, có lẽ được sáng tác trong thời gian Vương Bột bị giáng chức và lưu lại ở Ba Thục làm khách.

Phần đầu bài thơ là một cặp câu đối. Nhà thơ dùng "vạn lý" đối với "Trường Giang" - khái niệm địa lý để miêu tả hoàn cảnh xa xứ, đường về quê hương xa xôi cách trở; dùng "tư quy" đối với "dĩ trệ" - khái niệm thời gian để khắc họa tình trạng lưu lạc lâu ngày, muốn về mà chưa thể về. Hai chữ "bi" (buồn) và "niệm" (nhớ) trong hai câu chính là điểm nhấn, đặc biệt là cách vận dụng nhân cách hóa dòng sông Dương Tử - sự đình trệ của dòng sông phản ánh chính tsự nặng trĩu và bất lực của Vương Bột.  Nhà thơ đứng trên núi ở đất Thục, nhìn dòng Trường Giang uốn lượn chảy về đông, gợi lên nỗi sầu xa quê hương lâu ngày.

Phần sau bài thơ, Tư An khéo léo vẽ nên một bức tranh cảnh sắc cuối thu - ngọn gió nổi lên cuốn theo muôn vạn lá vàng bay khắp các ngọn núi ("sơn sơn"), cũng là dùng cảnh để tô đậm thêm cái "bi" và "niệm" trong lòng.

Vương Bột, tự Tử An, người Long Môn, Giáng Châu (ngày nay là Hà Tân, Sơn Tây), được xem là một trong "Sơ Đường tứ kiệt" (bốn nhà thơ kiệt xuất giai đoạn sơ Đường) cùng với Dương Quýnh, Lư Chiếu Lân và Lạc Tân Vương. Tháng 8 năm 676, trên đường trở về từ chuyến viếng thăm cha mình khi đó đang bị giáng chức làm huyện lệnh tại Giao Chỉ, ông bị chết đuối trên biển. Mộ phần của ông hiện vẫn còn ở huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, Việt Nam.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Tuan Nguyen Photography và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.