Trang Góc Nhỏ Văn Thơ - Đại Nam quốc sử diễn ca - Lê Ngô Cát

ĐẠI NAM QUỐC SỬ DIỄN CA - LÊ NGÔ CÁT

Đại Nam Quốc sử Diễn ca (大南國史演歌) là tác phẩm văn vần sáng tác bằng chữ Nôm, thực hiện theo lệnh của vua Tự Đức thời nhà Nguyễn.

Văn bản "Đại Nam quốc sử diễn ca cổ nhất" còn lưu lại (tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm) do hiệu sách Trí Trung Đường in năm 1870 - án sát tỉnh Bình Định Phạm Đình Toái biên soạn, Phan Đình Thực nhuận chính và Đặng Huy Trứ là người đem in. Trương Vĩnh Ký diễn âm bản chữ Quốc ngữ đầu tiên vào cùng năm. Tác giả nguyên thủy là Lê Ngô Cát làm với 1887 câu lục bát (3774 dòng), được Phạm Đình Toái sửa lại thành 1027 câu.

Trong sách có đoạn kể về cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng, nay đã trở nên vô cùng quen thuộc đối với người Việt:

"Bà Trưng quê ở Châu Phong
Giận người tham bạo thù chồng chẳng quên
Chị em nặng một lời nguyền
Phất cờ nương tử thay quyền tướng quân
Ngàn Tây nổi áng phong trần
Ầm ầm binh mã xuống gần Long Biên
Hồng quần nhẹ bước chinh yên
Đuổi ngay Tô Định, dẹp yên biên thành
Kinh kỳ đóng cõi Mê Linh
Lĩnh Nam riêng một triều đình nước ta
Ba thu gánh vác sơn hà
Một là báo phục hai là Bá Vương
Uy danh động tới Bắc Phương
Hán sai Mã Viện lên đường tấn công
Hồ Tây đua sức vẫy vùng
Nữ nhi địch với anh hùng được sao!
Cẩm Khê đến lúc hiểm nghèo
Hai Bà thất thế cùng liều với sông!
Trước là nghĩa, sau là trung
Kể trong lịch sử anh hùng ai hơn."

Bài viết có dùng ảnh minh họa từ bức tranh "Hai Bà Trưng" của họa sĩ Nguyễn Xuân Lam. Xuân Lam là một nghệ sĩ đa ngành, được biết đến với dự án đột phá Folk Painting: The Remake, nơi anh hồi sinh và giới thiệu lại nghệ thuật dân gian Việt Nam đã bị lãng quên đến thế hệ mới. Từ năm 2016, khi nghệ thuật dân gian không được ưa chuộng và bị gạt ra ngoài lề trong các thể chế nghệ thuật đương đại địa phương, anh đã tiên phong khẳng định giá trị của dòng tranh này, đồng thời khám phá tiềm năng cũng như sự liên quan của nó đối với các vấn đề đương đại.

(Góc Nhỏ Văn Thơ)

-----------------------------------------------------------------------------------------
Ghi chú: ảnh Photo by Nguyen Quanghan và ảnh minh họa sưu tầm từ internet.